Inspiracje dla Operacji Świątecznych 2019

Święta to czas bycia razem i refleksji nad minionym rokiem. Dla żołnierzy na linii frontu ten czas w roku jest bardzo odmienny. Mając to na uwadze zdecydowaliśmy, że Operacje Świąteczne 2019 powinny skupić się na tradycjach wojennych i wydarzeniach z przeszłości oraz na tym, jak żołnierze świętowali Gwiazdkę i Nowy Rok. Od swoich początków na prowizorycznym boisku piłkarskim w Ypres w 1914 roku, sezon świąteczny stał się bardziej rozstaniem z bronią, chociaż na krótko, gdy przestało być ważne, kto jest sojusznikiem, a kto wrogiem.

Nasz zespół historyczny ciężko pracował nad zbieraniem informacji dotyczących wojennych zmagań w okresie świątecznym na całym świecie. Niektóre z nich już znacie, inne są mniej znane, ale równie ważne dla pojęcia „żyj i pozwól żyć”. Poniżej znajdziecie szczegóły dotyczące wszystkich wydarzeń, które zainspirowały Operacje Świąteczne:

Świętowanie spokojnego Nowego Roku

Anatoli Fedorowicz Zarwa pamięta obchody Nowego Roku 1944. Pierwszą Gwardyjską Armię Pancerną odwiedzał jej dowódca, generał Katukow, w towarzystwie członka Rady Wojskowej, generała Popela. Złożyli oni życzenia personelowi wojskowemu i nagrodzili żołnierzy za ich znakomitą służbę w ciężkich bitwach. 20 Gwardyjska Dywizja Strzelców Zmotoryzowanych, w której służył Zarwa, działała w defensywie, ale sytuacja na froncie była tego dnia względnie spokojna. Żołnierze skorzystali z wyjątkowej okazji, aby w spokoju uczcić Nowy Rok.

Czekała na nich prawdziwa niespodzianka: menu znacząco rozszerzono. W ramach prezentu noworocznego każdy otrzymał tabliczkę czekolady, kilka jabłek i szklankę mleka. Mleko było szczytem marzeń, bo pancerniacy nie widzieli go zbyt często w czasie wojny.

Wczesnym rankiem 1 stycznia, kiedy niemieccy żołnierze jeszcze spali, dowódca 20 Dywizji Strzelców Zmotoryzowanych nakazał zbiórkę, pogratulował wszystkim i życzył im szczęśliwego Nowego Roku.

Po pewnym czasie, Niemcy stojący naprzeciwko sił radzieckich dołączyli się do życzeń, śpiewając „Katiuszę”, piosenkę, którą polubili na początku wojny.

Święta w Wogezach

Niemiecki oficer, Richard Schirrmann, dzieli się swoimi wspomnieniami z 1915 roku. Terytorium niedaleko góry Bernhardstein w Wogezach (pasmo gór w północno-wschodniej Francji) było okupowane przez siły niemieckie i francuskie, oddzielone wąskim pasmem ziemi niczyjej. Opisał on krajobraz jako „ziemistą pustynię pokrytą poszarpanymi drzewami i korzeniami, ziemię zrytą przez ostrzał artylerii”.

Ale wrogie strony wstrzymały ogień w wieczór wigilijny.

Schirrmann wspomina, że kiedy w wioskach w Wogezach rozbrzmiały świąteczne dzwony, siły niemieckie i francuskie poczuły coś przeciwnego do wojowniczości.

Przestali walczyć i zorganizowali coś w rodzaju schronisk, używając opuszczonych okopów, aby odwiedzić się nawzajem i wymienić swoje lokalne towary na westfalski ciemny chleb, ciastka i szynkę. Ten oficer mówi, że byli wtedy tak szczęśliwi, że pozostali dobrymi przyjaciółmi również po Świętach.

Ta okazja nasunęła Schirrmannowi pomysł stworzenia schronisk, czyli tanich hoteli dla młodych ludzi, w których mogliby w nich spędzić noc lub dwie i socjalizować się.

Świąteczna piłka nożna

Kiedy nastał świąteczny poranek, terytorium neutralne było zapełnione bratającymi się żołnierzami, dzielącymi się prezentami i racjami żywnościowymi oraz wspólnie śpiewającymi piosenki. Niektórzy z nich wykorzystali ten świąteczny rozejm, aby znaleźć poległych towarzyszy i pochować ich z należytym szacunkiem, co byłoby praktycznie niemożliwe pod ciężkim ostrzałem.

Niedługo po tym były gotowe zaimprowizowane piłki i rozpoczął się mecz piłki nożnej.

Wzajemne zrozumienie i brak strachu rozluźniły brytyjskich żołnierzy i zaczęli oni grać w piłkę. W końcu niemieccy żołnierze zostali wyzwani na pełnoprawny mecz. Obie strony sformowały drużyny i omówiły zasady.

Gracze starali się trzymać zasad piłki nożnej obowiązujących w tym czasie. Dwa głazy służyły za improwizowaną bramkę. Tego dnia Niemcy wygrali 3 do 2.

„Nigdy nie próbowałem takich pasztecików”

Timofey Kutygin wspomina obchody Nowego Roku z 1944 roku. Jego towarzysz, Konstantsin Konstantsinowicz Argutin, rodowity mieszkaniec Kaukazu mający na karku pięćdziesiąt lat szczycił się z doświadczenia, jakie zdobył w gotowaniu w prawie wszystkich restauracjach w Piatigorsku i w Nalczyku. Udostępniono mu trochę miejsca w magazynie, gdzie zamieszał ciasto i użył makreli oraz pasty z grochu z dziennych racji jako nadzienia do upieczenia świątecznych pasztecików.

Następnie zbudował piec w wykopie i rozpoczął pieczenie.

Inni żołnierze tłumnie podążyli do wykopu za zapachem, który przypomniał im o domu.

Niedługo przed północą, radiooperator oddziału nadał rozkaz wysyłający oddział do bitwy. Wszyscy podążyli na stanowiska, kiedy nagle dowódca batalionu powiedział „Drodzy Towarzysze! Wszystkiego najlepszego w Nowym Roku 1944. Mam nadzieję, że wszyscy wrócicie do domów i że wojna wkrótce się skończy. Przygotujcie się na wystrzelenie trochę fajerwerków! Trzy szybkie strzały w stronę wroga, ognia!

Po takich obchodach oddział powrócił do okopów. Kutygin, jako organizator przyjęcia, wygłosił krótką mowę, w czasie której wróg zdecydował się odpowiedzieć na zaczepkę i złożyć żołnierzom życzenia za pomocą własnych fajerwerków. Ktoś zdecydował, żeby użyć maty służącej za podłogę namiotu, aby osłonić paszteciki przed opadającym kurzem. Bombardowanie się skończyło i żołnierze mogli zjeść porządną kolację. Notka o tych obchodach ukazała się nawet w gazecie dywizji. Kutygin lubił mówić, że nigdy wcześniej nie próbował takich pasztecików.

Gwiazdka na głębokości 20 metrów

Z dziennika pokładowego okrętu podwodnego U-123, dowódca Reinhard Hardegen:

„Gwiazdka na pokładzie w Zatoce Biskajskiej. Wszystkie przedziały zaopatrzono w sztuczne choinki przystrojone elektrycznymi lampkami. Po ceremonii i kolacji świątecznej rozdano załodze listy i prezenty z domu. Uroczystości trwały w przedziałach wypełnionych kolędami.”

Ale książka Michaela Gannona podaje żywsze wspomnienia świadków. Przypominają oni sobie fakty, które wykazują ważność tych uroczystości wśród rutyny życia na niemieckich okrętach podwodnych. Osoby, które tam były, podają swoją własną wersję.

Dowódca U-123 spodziewał się obchodzić Gwiazdkę w bazie, ale otrzymał rozkaz pozostania w gotowości do wypłynięcia. Jednakże udało mu się przygotować do uroczystości na pokładzie. Kapitan opracował chytry plan, który mógł podnieść na duchu członków załogi, którzy nie byli zbyt zadowoleni z rejsu U-bota mającego miejsce tuż przed Gwiazdką. Po pierwszym dniu, w południe 24 grudnia, dowódca rozkazał szybkie zanurzenie. Kiedy okręt osiągnął głębokość 20 metrów, nadał przez głośniki życzenia dla załogi U-123.

Kiedy członkowie załogi usłyszeli słowa „Mówi kapitan”, zamarli, czekając na ważne informacje o swojej misji, ale zmartwienie na ich twarzach szybko zmieniło się w radość.

Hardegen poinformował wszystkich, że załoga okrętu będzie świętować Gwiazdkę i że okręt spędzi kilka godzin pod wodą, aby uniknąć jakichkolwiek zakłóceń. Powiedział, że chciałby świętować najlepiej jak się tylko da na okręcie podwodnym. Wszyscy członkowie załogi niebędący na służbie zostali zaproszeni do centralnego przedziału dowodzenia.

Kiedy załoga się zebrała, dowiedziała się, że zaopatrzeniowcy mieli dla wszystkich przedziałów choinki, które miały wkrótce zostać wydane przez sierżantów. Największa choinka była przeznaczona dla centralnego przedziału dowodzenia, a elektrycy mieli ją przystroić elektrycznymi lampkami. Co więcej, marynarze dowiedzieli się, że nawigatorowi udało się zorganizować trochę ciastek, a kucharz właśnie piekł ciasto.

Ale czekały ich kolejne niespodzianki. Kapitan ogłosił, że po kolacji oficer pokładowy Horst von Schroeter rozda prezenty i listy z domu, bo tymczasowo przejął obowiązki Knechta Ruprechta (pomocnika Świętego Mikołaja). „Ale pamiętajcie”, powiedział Hardegen żartobliwie, „jeśli byliście niegrzeczni, zostaniecie ukarani!”

Pomysł kapitana dobrze się sprawdził, bo sama wiadomość o prezentach i uroczystościach dodała otuchy załodze.

Uroczysta kanonada na Nowy Rok 1945

Ze wszystkich obchodów noworocznych czasu wojny, Iwan Denisowicz Szastun najlepiej pamięta te z 1945 roku. Poprzedzający go rok 1944 nie dał żadnych szans na jakiekolwiek obchody—natychmiast po wyzwoleniu Czerkasów nastąpiły zażarte i gwałtowne bitwy o miasto Smiła i nad rzeką Tiasmyn.

Po kapitulacji Rumunii, Szastun wraz z towarzyszami dotarli do Polski i zajęli mały przyczółek nad Wisłą około 10 kilometrów od linii frontu. Temperatury spadły do 30–35 stopni poniżej zera i żołnierze musieli rozbijać skamieniałą ziemię, żeby się okopać.

Wykopali trzy ziemianki, zainstalowali piec i zaczęli w nim rozpalać. Wszyscy przyjaciele zebrali się wokół niego i życzyli sobie Szczęśliwego Nowego Roku i szybkiego zwycięstwa.

Następnie wystrzelili uroczystą salwę: wszyscy wyszli na zewnątrz i strzelali z każdej broni, jaką mieli pod ręką. Tak zaczął się rok Zwycięstwa.

Niedługo potem dowódca Pierwszego Frontu Ukraińskiego wydał rozkaz do natarcia. Szastun był dowódcą baterii w 373. Dywizji Strzelców. Potem nastąpiły spotkanie nad Łabą i Dzień Zwycięstwa i trudno sobie wyobrazić radość tych dni, czy ogólne podniecenie i ekscytację. Jednakże oddział artylerii miał przed sobą jeszcze jedno miasto—Pragę.