Sonderkraftfahrzeug, czyli jak Niemcy oznaczali swoje pojazdy

Sonderkraftfahrzeug, czyli jak Niemcy oznaczali swoje pojazdy.

Każdy z nas chciał kiedyś poznać tajemnicę nazewnictwa niemieckich pojazdów. Od dzisiaj, dzięki temu artykułowi, nie będzie to już dla Was żadna tajemnica. Zapraszam do lektury artykułu mającego za zadanie przybliżyć Wam, czym jeździli żołnierze walczący dla III Rzeszy.

Zmotoryzowane pojazdy specjalnego przeznaczenia (Sonderkraftfahrzeug) [Z niem. „Ręce do góry”? ~Zuru] to nazwa serii, która poprzedzała każdy model pojazdu podczas katalogowania go w jednostkach III Rzeszy. Żeby uniknąć połamania języków i nie przegapić bitew, Niemcy używali skrótu – SdKfz. Dla możliwości rozróżnienia poszczególnych wozów, podzielili je na kategorie jak niżej:

• SdKfz 1-100 to nieopancerzone pojazdy specjalne, prawie wyłącznie ciężarówki na podwoziu półgąsienicowym;
• SdKfz 101-200 zarezerwowany był dla opancerzonych pojazdów gąsienicowych (czołgów, samobieżnych dział przeciwpancernych, samobieżnych dział artylerii polowej czy też niszczycieli czołgów);
• SdKfz 201-300 ten przedział zawierał kołowe wozy opancerzone, półgąsienicowe opancerzone transportery piechoty oraz odmiany czołgów dowodzenia;
• SdKfz 700 – te numer przydzielano pojazdom zdobycznym używając na końcu litery skąd pochodził dany pojazd(f- Francja, t-Czechosłowacja, p-Rzeczpospolita, r-ZSRR, a- Stany Zjednoczone, e- Wielkiej Brytania, i-Włochy).

Katalog typowych pojazdów znajdziecie pod tym linkiem: https://pl.wikipedia.org/wiki/Sonderkraftfahrzeug.

Prócz nazw katalogowych, czołgi posiadały swoje własne, specyficzne określenie.

Somua S-35 – PzKpfw 35S 739(f)

Panzerkampfwagen [Zapewne znaczy coś w stylu „Stój, bo strzelam!” ~Zuru] czyli bojowy pojazd pancerny w skrócie określany jako Pkw (ten skrót przydzielony był jednak pojazdom piechoty, zdecydowano się więc używać dłuższej formy PzKpfw).

Pierwsza Republika Czechosłowacka:

• Lehky Tank vz. 35 – PzKpfw 35(t)
• Lehky Tank vz. 38 – PzKpfw 38(t)

III Republika Francuska:

• Hotchkiss H-35 – PzKpfw 35H 734(f)
• Hotchkiss H-39 – PzKpfw 39H 735(f)
• Somua S-35 – PzKpfw 35S 739(f)
• FT-17 – PzKpfw 17R 730(f)
• Renault R-35 – PzKpfw 35R 731(f)
• Char B1 – PzKpfw B2 740(f)

II Rzeczpospolita:

• TK-3 – PzKpfw TK(p)
• TKS – PzKpfw TKS(p)
• 7TP – PzKpfw 7TP 731(p)

Stany Zjednoczone:

• M3 Stuart – PzKpfw M3 740(a)
• M3 Lee – PzKpfw M3 747(a)
• M4 Sherman – PzKpfw M4 748(a)

Wielka Brytania:

• Vickers Carden Loyd Mark VI – PzKpfw Mk VI 736(e)
• Mk I Matilda – PzKpfw Mk I 747(e)
• Mk II Matilda – PzKpfw Mk II 748(e)
• Mk III Valentine – PzKpfw Mk III 749(e)
• Cruiser Mk II – PzKpfw Mk II 742(e)

Włochy:

• L6/40 – PzKpfw L6/40 733(i)
• M11/39 – PzKpfw M11/39 734(i)
• M15/42 – PzKpfw M15/42 738(i)
• P26/40 – PzKpfw P40 737(i)

ZSRR:

• T-34 – PzKpfw T-34 747(r)
• KW-1 – PzKpfw KV-1a 753(r)
• T-26 – PzKpfw T-27 734(r)
• T-35 – PzKpfw T-35 751(r)
• BT-7 – PzKpfw 742(r)

Pojazdy prototypowe oznaczano symbolem Vk (był to skrót prawdopodobnie od Versuchskonstruktion [Tłum. „Rozstrzelać” ~Zuru] – co w tłumaczeniu oznacza projekt eksperymentalny lub też Vollkettenfahrzeug [tłum. „Pod ścianę” ~Zuru] – co oznacza pojazd gąsienicowy). Tuż za członem Vk znajdowały się cztery cyfry oznaczające początkowo wagę danego modelu, jednakże nie zakładał masy, a klasę wagową. Kolejne dwie cyfry oznaczały model. W zależności do kogo trafiał projekt, mógł posiadać dodatkowo litery oznaczające, z jakiego biura projektowego pochodził: (H) – Henschel, (P) – Porsche, (DB) – Daimler-Benz, (M) – Man.

Pojazdy eksperymentalne w fazie projektowej określano symbolem E od Entwicklungstyp [A nie od „Eksterminować”? ~Zuru], po którym następował szereg cyfr oznaczający wagę: E-10, E-25 itp.

Pierwsza część artykułu za nami, w dalszej dowiecie się, jak Niemcy dzielili swoje pojazdy pancerne.

• Panzerkampfwagen – czołgi właściwe. Kategorię tą wyróżniała przede wszystkim obracająca się wieża. Niemieckie Panzerwaffe korzystało z sześciu modeli własnego projektu (PzKpfw I – PzKpfw VI), które z kolei miały wiele wersji własnych, często różniących się od pierwowzoru. Do tej kategorii należały także czołgi zdobyczne.
• Panzerbefehlswagen – pancerne wozy dowodzenia. Te czołgi były pozbawione uzbrojenia, wyposażone natomiast w radiostację oraz ułatwienia mające udoskonalić system dowodzenia. Umożliwiały one dowódcom kierowanie walką z pierwszej linii.
• Panzerspähwagen – opancerzone wozy rozpoznawcze. Nazwa ta stosowana była głównie dla pojazdów kołowych, które na początku wojny były uzbrajane w karabiny maszynowe, aby później przekształcić się w wozy z działkami.
• Sturmgeschutz – miały na samym początku wspierać piechotę, jednakże działa szturmowe – bo taka jest ich nazwa właściwa – okazały się niezrównaną bronią do walki z czołgami przeciwnika. Wozy te dzięki rezygnacji z wieży upraszczały produkcję, dzięki czemu produkowało się je szybciej i taniej niż odpowiedniki z ruchomą wieżą.
• Schützenpanzerwagen – pancerny pojazd strzelców, którego głównym zadaniem było przetransportowanie piechoty podczas natarcia pancernego. Wsparcie czołgów wymagało nie tylko piechoty, ale też innych pojazdów, dlatego też często wozy te były przebudowane do przewożenia broni ciężkiej, w tym nawet dział o kalibrze 75mm.
• Panzerjäger – działa przeciwpancerne montowane na podwoziach przestarzałych modeli czołgów. W odróżnieniu od Sturmgeschütz, pojazdy te charakteryzowały się znikomą ochroną załogi oraz wysokimi gabarytami.
• Jagdpanzer – czyli niszczyciele czołgów, będące kolejnym etapem rozwojowym dział szturmowych/przeciwpancernych. Ciężko opancerzone oraz wyposażone w zabudowane działo przeciwpancerne, zaprojektowane specjalnie do niszczenia czołgów przeciwnika.
• Tauchpanzer – amfibie, były specjalistycznymi czołgami mmogącymi przepłynąć przez rzekę, lub też przejechać po jej dnie. Planowano także wykorzystać je do ataku na Wyspy Brytyjskie, spuszczając je na dno do głębokości nawet 12 metrów [i tak, drogie dzieci, powstały U-booty. ~Zuru].
• Flammpanzer – osławione pojazdy wykorzystywane podczas ataków na fortyfikacje, miały zamontowane miotacze ognia. Między innymi część zdobycznych francuskich Char B-1 przerobiono właśnie na takie pojazdy, znane były pod nazwą: Flammwagen auf Panzerkampfwagen B-2(f) [Flammwagen. Flamm, flame… „Ognia”? ~Zuru].
• Munitionsschlepper – opancerzone transportery amunicyjne.
• Bergepanzer – niemieckie pojazdy ewakuacyjne stworzone na podstawie dostępnych modeli czołgów, często zdobycznych. Posiadały na swoim wyposażeniu między innymi dźwig lub wyciągarkę przystosowaną do holowania uszkodzonych pojazdów.
• Flakpanzer – [„Wyrwę im flaki!” ~Zuru] pojazdy te stworzono do niszczenia celów powietrznych. Dziwna budowa wieży lub jej brak to cecha charakterystyczna, Möbelwagen nie posiadał wieży, a nadbudówkę przypominającą taczkę.
• Bruckenleger – [„Legnij na bruk, wrogu!” ~Zuru] doskonale sprawdzały się jako mobilne przeprawy tworząc pomosty nad przeszkodami takimi jak małe acz głębokie rzeki, czy też rowy przeciwczołgowe.
• Artillerie-Panzerbeobachtungswagen – [Tl;dr ~Zuru] były to modele dostosowane opancerzeniem oraz mobilnością dla wysuniętych obserwatorów artyleryjskich. Przykładowym pojazdem tego typu był SdKfz 143 znany pod nazwą PzBeobWg III.
• Ostatnim typem modeli z którym warto się zapoznać są Ladungsträger, charakteryzujące się zdalnym sterowaniem. Wykorzystywane np. do niszczenia bunkrów lub pól minowych. Najsłynniejszymi zdalnie sterowanymi maszynami tej serii były Goliathy.
• Prócz tych typów możemy znaleźć na przykład samobieżne polowe działa artyleryjskie montowane na tych samych podwoziach, co modele wymienione wyżej, mające te same zadania co artyleria konwencjonalna, jednakże z szybkością przemieszczania się pojazdów gąsienicowych. Przedstawiliśmy tutaj tylko najciekawsze i najliczniejsze rodzaje.

Struktura Dywizji Pancernej Wermachtu, model 1945

Teraz odpalając jakąkolwiek grę o czołgach z drugiej wojny światowej, będziecie wiedzieć co to za pojazd i jakie on miał zastosowanie podczas wojny spoglądając tylko na jego nazwę! Te i inne ciekawe informacje znajdziecie w książce wydanej przez wydawnictwo Bellona pod tytułem Dywizje pancerne Hitlera – siły uderzeniowe Wermachtu.